De bewoners in een cirkel van 500 meter rond het Canivet stort in Haasrode hebben een brief gekregen. Hen wordt gevraagd het grondwater niet langer te gebruiken als drinkwater voor henzelf of dieren, ook niet om groenten te besproeien of om zwembaden mee te vullen. En om niet enkel groenten uit eigen moestuin te eten. Het grondwater is te sterk vervuild met PFAS. Met de brief gaf de gemeente gevolg aan een vraag van OVAM om de bewoners in de omtrek van het stort te verwittigen. Eerder werd nog in twijfel getrokken dat er een verband zou zijn tussen de PFAS-vervuiling twee kilometer verderop en het Canivet stort in Haasrode. De stad Leuven nam enkele weken geleden al dezelfde maatregelen voor gebruikers van enkele gekende waterwinningen rond Abdij van ’t Park, maar stuurde voorzover bekend nog geen waarschuwing aan alle omwonenden.
PFAS
PFAS raakte recent zeer bekend in Vlaanderen door de perikelen rond de 3M fabriek in Zwijndrecht die PFAS produceert. PFAS vindt toepassingen in smeermiddelen, in vuil en waterafstotende coatings zoals de bekende tefal-pannen. PFAS kwamen vaak in het milieu terecht door de toepassing in brandblusmiddelen, de reden waarom nogal wat oefenterreinen van de brandweer vervuild zijn. Eenmaal in het milieu blijven deze stoffen daar aanwezig, ze breken niet af, het zijn ‘forever chemicals’ . Ze hebben schadelijke effecten op de gezondheid, niet onmiddellijk na contact, maar op langere termijn door langdurige blootstelling en opstapeling in het lichaam: ze werken in op het immuunsysteem, verstoring van de leverwerking, schildklier, geboorteafwijkingen.
De gemeenteraad van 31 januari 2023
Een en ander kwam aan bod op de gemeenteraad van 31 januari 2023 in Oud Heverlee waar de oppositie van N-VA en Pro OH (het samengaan van Open VLD met het Team Oud Heverlee rond Tom Teck) het punt aan de agenda hadden gezet. Eind januari 2023 had de gemeente ook al een kort berichtje op de website gezet. Schepen Jos Rutten (Vooruit) lichtte er de chronologie toe van het dossier. We vervolledigen hierna even zijn chronologisch overzicht, dat merkt u gemakshalve in cursief.
De gemeente Oud Heverlee was destijds zoals andere gemeenten door de Vlaamse opdrachthouder Karl Vranken op 19 juni 2021 om medewerking gevraagd aan het inventariseren over heel Vlaanderen van de PFAS vervuiling. Daarbij werd ook aan onze gemeente gevraagd om verdachte locaties te signaleren.
In mei/juni 2021 heeft OVAM de eigenaar van het Canivet-stort gevraagd om bijkomende analyses te doen rond twee stoffen : PFAS en pesticides na de vaststellingen van De Watergroep. Op 28 juni 2021 is er een toelichting gegeven op de gemeenteraad over het dossier van Canivet , en werd het hele dossier nadien op de website van de gemeente gezet. Tot begin 2022 en de problemen in Zwijndrecht werd er nooit onderzocht op PFAS.
In maart 2022 verscheen een bericht op ROB met de door PFAS vervuilde plaatsen in de regio Leuven. Daarin kwam Abdij van’t Park en het Canivet stort niet voor. (https://www.robtv.be/nieuws/in-7-gemeenten-in-onze-regio-volgt-extra-onderzoek-naar-pfas-136659)
Daarnaast werden in alle waterwinningen van heel Vlaanderen stalen genomen en getest op aanwezigheid van PFAS. Daaruit bleek in juni 2022 dat de meest door PFAS vervuilde waterwinning van heel Vlaanderen in Abdij van ’t Park in Leuven was gevonden. De studie werd, naar het zeggen van Jos Rutten “grondig gelezen door een aantal verontruste burgers van Oud Heverlee”. De oorzaak was niet bekend, er werd gekeken richting Canivet stort, de metingen lopen nog.
Op 6 juli 2022 meldde ROB tv geruststellend dat nergens in onze regio de Europese norm voor PFAS in drinkwater was overschreden https://www.robtv.be/nieuws/pfas-aan-de-lage-kant-in-onze-regio-140846
Eind augustus 2022 nam de gemeente, nog voor de verschijning geïnformeerd over een artikel op deze website, nieuwe maatregelen rond het Canivet stort. OVAM ontdekte daardoor dat op het stort wel degelijk opnieuw activiteiten aan de gang waren, kwam ter plaatse, de oude omgevingsvergunning werd opnieuw bekeken, en er werd vastgesteld dat de uitbater al maanden te laat was met het afleveren van een verkennend bodemonderzoek. Dat was eerder opgelegd aan de eigenaar na de vaststelling van de radioactieve vervuiling, en de aanwezigheid van gevaarlijke chemische stoffen in het grondwater nabij het stort.
Op 27 december 2022 verscheen op deze website het artikel over de studie van De Watergroep over de grondwaterverontreiniging. We vroegen nadien in een mail op 27 december 2022 een reactie aan milieuschepen Dessers en de milieudienst van Leuven, aan de Watergroep en aan schepen Jos Rutten van Oud Heverlee. Daarbij vroegen we ook “of het met al die verontrustende signalen over grondwater verontreiniging niet nuttig zou zijn om een onderzoek te doen naar de kwaliteit van het grondwater dat door inwoners nabij het Canivet stort wordt opgepompt voor eigen gebruik. Op een steenworp van het stort zit daar ook een tuinier die groenten verkoopt aan particulieren, de hele dorpskern van Haasrode ligt veel dichter bij dan de bedreigde waterwinning van Abdij van het Park“.
Er kwam niet meteen een reactie vanuit Leuven, wel van de Watergroep. Het artikel werd opgepikt door Leuven Actueel met bronvermelding, en zonder bronvermelding in De Standaard, Het Nieuwsblad (6 januari 2023) , Het Laatste Nieuws en op sociale media.
Op 8 januari meldde Jos Rutten ons: ‘Bij mijn weten heeft de Watergroep nooit de link gelegd tussen gemeten verontreiniging in Abdij van het Park en stort Canivet. Wel ervoor gewaarschuwd dat de verontreinigingspluim onderweg is naar de winning van Abij van het Park, maar dat grondwater zich traag verplaatst. Er is geen evolutie in het beschrijvend bodemonderzoek. Wij zullen dit nogmaals ten berde brengen. Goed idee om kwaliteit grondwater te laten onderzoeken. Maar grondwaterstroming is noordwestwaarts .”
Intussen ontving OVAM op 1 december 2022 het verkennend onderzoeksrapport uitgevoerd in opdracht van de huidige eigenaar van het Canivet-stort.
Op 17 januari 2023 werd door de gemeente Oud Heverlee “naar aanleiding van de ongerustheid van een aantal burgers van Oud Heverlee”, codetaal voor website achterdoechelen, met de Watergroep contact genomen: een deel van de PFAS verontreiniging in Abdij van’t Park stemt overeen met de in het rapport vastgestelde substanties aan het Canivet stort, een ander deel van de PFAS verontreiniging bij de Abdij stemt daar niet mee overeen. Kennelijk is er nog een tweede bron van PFAS vervuiling. Duidelijk is alvast dat minstens een deel van de PFAS verontreiniging van het stort in Haasrode komt.
In Leuven waren de eerdere persberichten al opgepikt door N-VA fractieleider Zeger Debyser die vragen stelde aan schepen Dessers (Groen), weinig antwoord kreeg, en het daarom aan de agenda stelde van de commissie milieu op 19 januari 2023. Het verslag daarvan vindt u elders op deze website, Leuven beperkt zijn maatregelen tot de geregistreerde waterwinningen van onder andere BoerenCompagnie en het Sint Albertuscollege https://sintjorisweert.com/2023/01/22/pfas-verontreiniging-link-met-blanden-haasrode/
Op 20 januari 2023 werd burgemeester Bart Clerckx verwittigd van een aanmaning door OVAM aan de eigenaar van het stort. Daarin meldt men dat het Agentschap Zorg en Gezondheid het verkennend onderzoeksrapport verder analyseert. Maar in afwachting vraagt men dat de gemeente de bevolking in de omgeving van het stort zou informeren. Er wordt ook gemeld dat een meer diepgaand beschrijvend bodemonderzoek is gevraagd aan het Canivet stort tegen 25 januari 2025 (u leest het goed: tegen tweeduizend vijfentwintig, over twee jaar) .
Op 23 januari stelt David Dessers, milieuschepen Leuven, op ROB tv dat de stad Leuven nog enkele waterputten in de omgeving van Abdij van ’t Park heeft laten testen. “Niet omdat er ons daar een probleem gemeld is, niet omdat ons iets is gevraagd….” . https://www.robtv.be/nieuws/leuven-laat-bijkomende-controles-uitvoeren-op-pfas-in-waterputten-bij-abdij-van-park-zekere-voor-onzekere-nemen-148756.
Schepen Rutten benadrukt in de gemeenteraad dat er bij de peilputten geen PFAS is gevonden ten oosten en ten zuiden van het Canivet stort, dus niet in de richting van de dorpskern van Blanden of Haasrode. Het grondwater beweegt traag richting Heverlee, naar de overkant van de autostrade.
Op 31 januari 2023, dezelfde dag van de gemeenteraad kreeg hij ook een kopie van het verkennend onderzoeksrapport over het Canivet stort.
Op maandag 6 februari volgt een vergadering met alle betrokken administraties: de gemeente wil dan duidelijke afspraken over wie gaat communiceren, wie zorgt voor welke info. De gemeente stelde ook al vragen aan het Agentschap Zorg en Gezondheid over het bodemonderzoek, welke onderzoeken gepland zijn. Jos Rutten merkte op dat de opvolging van het stort eigenlijk een provinciale bevoegdheid is.
Discussie in de gemeenteraad
Op vragen van Patrice Lemaitre (Pro OH) over welke concentraties aan PFAS werden gemeten in Haasrode kon Jos Rutten nog geen antwoord geven. Patrice Lemaitre vroeg ook of alles niet sneller kon: wachten tot 2025 op een nieuw rapport is wel erg lang. En of de bevolking buiten de perimeter van 500 meter rond de peilput niet moest worden geïnformeerd. Wie daar net buiten woont, wil toch ook wel informatie, vond An Geets, al was ze er zelf wel gerust in. Dat zou bekeken worden door de gemeente na de bijeenkomst met het Agentschap Zorg en Gezondheid waar de experten hun conclusies uit het eerste rapport zouden meedelen.
Mark Binon (N-VA) vroeg nog na in welke peilput precies was gemeten. Want het was in één specifieke peilput dat destijds een forse overschrijding van de Europese norm inzake radioactiviteit was vastgesteld. Wellicht een van de peilputten die intussen door graafwerken niet meer kon terug gevonden worden. Intussen zit de vorige eigenaar van het stort ver van hier in Monaco, wist Mark Binon.
Het grondwater in Monaco.
Monaco gaat prat op de kwaliteit van zijn grondwater. De website meldt “dat het water van 150 meter diepte komt. Sinds duizenden jaren is het beschermd tegen onzuiverheden van menselijke oorsprong. Het water van gletsjers uit de laatste ijstijd is vandaag het beste mineraal water. We hebben geen intensieve landbouw of zware industrie in Monaco of elders, dus geen problemen met nitraat, pesticides of zware metalen. Het kraantjeswater is van een kwaliteit die benijd wordt door andere Franse regio’s.” Meneer Canivet kan gerust zijn.
achterdoechelen.be 